Retronauta.pl > Czeska marynarka wojenna (1919-1959)
2018-05-13 Czeska marynarka wojenna (1919-1959)
Wbrew wielu żartom czeska, a dokładniej czechosłowacka, marynarka wojenna istniała naprawdę.
"Prezydent Masaryk" - flagowy, największy okręt Czechosłowackiej Marynarki Wojennej
Tuż po I wojnie światowej Czechy i Słowacja, podobnie jak Polska, uzyskały niepodległość toworząc jedno państwo. Przedtem wchodziły one w skład Austro-Węgier, które to miały jedną z największych rzecznych i morskich flot wojennych na świecie opartą o porty na Adriatyku. To właśnie z habsburskiej floty pochodziły pierwsze okręty Czechów i Słowaków. To z nich powstała Czechosłowacka Marynarka Wojenna (Československé válečné loďstvo).
Bandera Czechosłowackiej Marynarki Wojennej
Przebieg granic spowodował, że nowouformowana Czechosłowacka Marynarka Wojenna stacjonowała na 2 niepołączonych ze sobą odcinkach rzek:
- Łaba - baza w Litomierzycach
- Dunaj - baza w Bratysławie
Czechosłowacja w okresie międzywojennym z bazami marynarki wojennej
Okręty czechosłowackiej marynarki wojennej patrolowały i chroniły rzeczną granicę Czechosłowacji. Ochraniały także żeglugę - Łaba i Dunaj to jedne z najważniejszych spławnych rzek w Europie.
Okręty rzeczne otrzymane w "spadku" po Austro-Węgrach były jednostkami starymi i wyeksploatowanymi. Napędzane parą często pochodziły jeszcze z XIX wieku. Były to kanonierki MD-1 i MD-2, pierwotnie zamówione dla Austro-Węgier jako poławiacze torped. Zostały wyposażone w 2 pojedyncze działa firmy Škoda o kalibrze 75 mm, 2 karabiny maszynowe i miny. Mniejsze jednostki to łodzie klasy OMH. Ich uzbrojeniem były 2 karabiny maszynowe.
Klasa OMH
Dlatego też postanowiono zbudować własne okręty. W stoczni rzecznej w Komárno (dziś Słowacja) należącej do koncernu Škoda na zlecenie czechosłowackiej marynarki wojennej zaprojektowano i zbudowano okręt flagowy "Prezydent Masaryk", który wszedł do służby w 1932 roku.
"Prezydent Masaryk" był dumą czechosłowackiej marynarki
Dane techniczne "Prezydenta Masaryk":
- długość: 47,5 m
- wyporność: 214 t
- szerokość: 6 metrów
- zanurzenie: 1 metr
- napęd: pierwotnie 2 turbiny parowe 2300 KM, od 1943 roku 2 silniki Diesla 3 600 KM
- prędkość: 17 węzłów (31 km/h)
- zasięg: ponad 700 km pełną mocą
- załoga: 46 osób
- uzbrojenie:
- 4 działa × 66 mm
- 4 ciężkie karabiny maszynowe vz. 24
- opancerzenie:
- burta: 10 mm
- wieże: 8 mm
- pokład: 5 mm
Koloryzowane zdjęcie przedstawiające wciąganie czechosłowackiej bandery na "Masaryku" (grafika: Reddit)
Ostatnimi okrętami wojennymi przed wybuchem 2 wojny światowej, które zostały oddane do użytku do czechosłowackiej marynarki były 2 stawiacze min klasy OMm35. One również zostały wybudowane przez stocznie Škody w Komárno w latach 1938-1939.
Stawiacz min klasy OMm35
Miały one wyporność 60 ton, długość 31 m i szerokość 4 m. Uzbrojne były w 22 miny. Ich prędkość maksymalna to 19 węzłów (35 km/h). W opancerzonej wieżyczce były także 2 karabiny maszynowe kalibru 8 mm .
Na mocy układu monachijskiego, w którym Czechosłowacja nie wzięła udziału, światowe morcarstwa postanowiły o oddaniu Niemcom tzw. Kraju Sudetów. W ten sposób Czechosłowacja pozbawiona została większości swoich umocnień granicznych i osłabiła swoje szanse na obronę. Dlatego też dokonana 15 marca 1939 inwazja i aneksja reszty Czechosłowacji przez Trzecią Rzeszę odbyła się bez przeszkód i stawiania oporu. Okręty nie wzięły udziału w walce. Utworzono Protektorat Czech i Moraw.
Jednostki zostały przejęte przez Niemców i w zasiliły m.in niemiecką marynarkę wojenną Kriegsmarine. Pod banderą niemiecką lub jej sojuszników brały udział w walkach, szczególnie na końcowym etapie wojny.
Po 2 wojnie światowej Czechosłowacka Marynarka Wojenna kontynuowała swoje działanie. W jej skład weszły jednostki "odziedziczone" po tym razem po Niemcach. Byłe łodzie szturmowe oraz dawny Sicherungsboot 43. Okręt ten był uzbrojony w 75 mm działo z czołgu Panzer IV i w 4 działka przeciwlotnicze 20 mm.
Bazą floty była Bratysława. W owym czasie głównym zadaniem marynarki Dunaju nie była obrona przed zewnętrzną agresją, ale uniemożliwienie własnym obywatelom ucieczki do Austrii.
Wraz z postępem rozwoju techniki wojskowej, okręty rzeczne stały się zbyt łatwym celem - np. dla samolotów. Dlatego też w 1959 roku Czechosłowacka Marynarka Wojenna została rozwiązana.
Okręty Czechosłowackiej Marynarki Wojennej:
- kanonierki MD-1 (1920): Md-1, 2
- stawiacze min typu Ms-5 (1920): Ms-5, 6
- jednostki typu OMH3 (1924): OMh3 - 5
- monitor rzeczny "Prezydent Masaryk" (1932) - okręt flagowy, największy
- jednostki typu OMs12 (1934-1936): OMs12, 13, 15 - 22
- stawiacze min typu OMm35 (1938): OMm35, 36
- łodzie szturmowe typu NO1 (1948): No1, 2 - byłe niemieckie typu Sturmboot 42
- łódź typu DČ-1 (1949): DČ-1 - uzbrojna w działo czołgowe
DČ-1
Co ciekawe potencjał wytwórczy statków i okrętów u naszych południowych Sąsiadów był (i jest) znaczny. Do dziś istnieją własne stocznie, których historia sięga XIX wieku.
Czesi i Słowacy mają, można powiedzieć, spore tradycje morskie. Nie mając dostępu do morza.
- Niech czeski naród powstanie. Chłopaki liny w dłoń. Jesteśmy morskim krajem. Mówimy do siebie Ahoj!
Dla przykładu w Pilznie, ponad 600 km do najbliższego morza, w zakładach Škody budowano m.in. wieże dla pancerników typu Tegetthoff dla Austro-Węgierskiej Marynarki Wojennej. Każde z dział o kalibrze 30,5 cm ważyło 54 tony i miało 13,7 m długości.
Zakład Škody w Pilznie
Na rzece Łaba do dziś działa stocznia České Loděnice (dziś Czechy). Na dzisiejszej Słowacji działają wspominana już stocznia Komárno, kolejna to Bratysława, której infrastruktura stoczniowa nad Dunajem została zniszczona podczas alianckiego nalotu na miasto 16 czerwca 1944 roku. Po wojnie stocznię odbudowano, w 1975 roku rozpoczęła działalność nowa stocznia.
Stocznia w Komárno (grafika: Wiki (CC))
W stoczni w Komárno zbudowano ponad 1,9 tys. statków rzecznych oraz statków morskich. Powstają kolejne statki pasażerskie, tankowce, pchacze i barki. Możliwe jest tam wodowanie statków nawet do 3 tys. ton wyporności. Dla porównania okręt-muzeum niszczyciel "Błyskawica" stojący w Gdyni ma wyporność 2 tys. ton.
Mapa starej i nowej stoczni Škoda w Komárno na raporcie szpiegowskim dla CIA z 1950 roku (grafika: CIA)
Podczas Ziemnej Wojny czechosłowackie stocznie były na tyle ważne, że były obiektem zainteresowania wywiadu Zachodu.
Na końcu dodać, że Czechy i Słowacja to nie jedyne państwa śródlądowe bez dostępu do mórz i oceanów mające własne marynarki wojenne. Takimi krajami obecnie są m.in. Szwajcaria, Boliwia, Laos, Paragwaj, Rwanda, Serbia, Turkmenistan czy Uganda. Ich marynarki także działają na głównych rzekach i jeziorach.
Wsparcie
Wesprzyj dalszy rozwój serwisu internetowego Retronauta.pl. Nie blokuj i reaguj na reklamy, sprawdź poniższe strony naszych partnerów. W ten sposób zapewniasz sobie dalsze wiadomości z przeszłości za darmo.
| Retronauta.pl na serwisach społecznościowych: | |